Week 27, 2013

.

Waarom zou ik 100 willen worden? Om ruimschoots grootvader te kunnen worden. Om nog heel lang te kunnen meemaken hoe de wereld verandert. (Hoe zal de wereld er over ongeveer 50 jaar uitzien? Ben zeer benieuwd!) Om nog veel te kunnen doen, en dat zonder me te haasten. Om goed te leven, - want zonder dat zal het sowieso niet lukken. En uiteindelijk is de belangrijkste reden dat ik van het leven hou en er zo lang mogelijk deel van uit wil maken, - zij het niet om het even hoe...

Herbronnen in de natuur en toch digitaal blijven opereren: hoe beide werkelijkheden met elkaar te verzoenen? Kun je zeggen dat de aarde er een dimensie bij heeft gekregen doordat wij wereldomvattend digitaal zijn gegaan? Is er dan wel sprake van een tegenstrijdigheid? Hooguit een spanningsveld!

Er is iets merkwaardigs met het ideaal van duurzaamheid. Niets in het leven is duurzaam, en evolutie en andere vormen van ontwikkeling zijn altijd slechts mogelijk (geweest) omdat niets hetzelfde blijft. (We zouden er zelf niet eens geweest zijn!) Hoe kunnen we dan duurzaamheid willen?

.

Week 26

.

Wie een leer als oplossing heeft voor zijn existentiële onvrede, zal alsmaar moeten blijven studeren; de existentie houdt zich niet aan een leer. Wat anders is nodig, iets dat ik elke dag bij de hand heb, iets dat ik ben.

Met het verdwijnen van godsdienst verdwijnt ook de hoop op later geluk. Gevolg: geluk nu! Deze eis is even frustrerend als onwerkelijk. Wat dan?

Alleen door te begrijpen wat ik meemaak, wordt het voluit tot een ervaring!

.

Week 25

.

Betekent het talig worden van het bewustzijn ook dat het reflexief wordt?

Uiteindelijk gaan we dood, en wat heeft het dan uitgemaakt wat ik heb gedaan, hoe ik heb geleefd en gedacht? Niemand krijgt een afrekening, behalve die van de begrafenisondernemer.

Amor fati. Is het wel wenselijk de hele wereld te willen omarmen? Is het niet juist zaak om een gewenste wereld te creëren? En maakt dat filosofie, als handlanger van menswaardigheid, niet per definitie tot een vorm van wensdenken?

Wil ik mijzelf begrijpen, dan zal ik een ‘wij’ mee moeten denken, en méér nog een ‘zij’ of een meervoudig ‘het’: de bovenpersoonlijke structuren en systemen waarvan ik zelf niet de auteur ben, maar die wel mijn leven ensceneren, en waarbinnen ik een vanzelfsprekende rol speel, vooral wanneer ‘het’ ongedacht blijft.

Wat gaat er mis wanneer we cultuur niet langer als spel zien? – met name in creërende zin. Immers, wat is cultuur minder dan een creatie? – een creatie die ook anders kan, mits we het spel van worden en tenietdoen blijven spelen.

Ik heb een simpel doel voor ogen: 100 worden. Het mooie van dit ideaal is: wanneer het niet gehaald wordt, ben ik er zelf niet bij om het te betreuren. En verder is het een stimulans om alles wat met goed leven te maken heeft in acht te nemen, teneinde ooit het eeuwfeest te kunnen vieren: in gezondheid, zonder onnodige stress (ook niet over 100 worden), van het leven genieten, er zijn voor anderen, vitaal en levenslustig leven, en mij inzetten voor een gunstig leefklimaat, wat betreft sociale gerechtigheid en milieu, - dat zal immers mijzelf en ook anderen na mij ten goede komen. Reeds als gedachte-experiment trekt de wens om 100 te worden alles te voorschijn wat met levenskunst te maken heeft!

Het ‘nut’ van opheldering en bijstelling van voor-oordelen: verkeerde, niet-kloppende opvattingen kunnen mogelijke ervaringen ontoegankelijk maken.

.

Week 24

.

Juist omdat het leven geen intrinsiek doel heeft, behalve overleven en voortplanting, kunnen er vele doelen worden gesteld én daadwerkelijk gemaakt. Er is ruimte om geesten te laten waaien zonder dat zij onmiddellijk schipbreuk lijden op de werkelijkheid.

Elk artefact cultiveert, in de omgang ermee, een menselijke mogelijkheid; het is ook de realisatie ervan. Omgang met artefacten is dus niet onschuldig. De vraag is: welke mogelijkheden wil ik tot gestalte laten komen door mij te cultiveren?

Gezond egoïsme. Hoe verkeerd is ‘ego’? Duidt ik-preoccupatie niet op een nog-niet, op het besef dat méér mogelijk is, op nog niet gerealiseerde potentie van een organisme dat in naam van een ‘ik’ groeiruimte zoekt?

‘Oorspronkelijke geest’, begrepen als ruimte (laten) aan mogelijke vormen van bewustzijn: gaat het dan om een altijd al aanwezige geest? Of is hij eerder resultaat? Is geest, hoe oorspronkelijk ook, niet tevens een worden, zoals alles in de natuur?

Zolang ik nog niet zonder boeken en schrijven kan, ben ik nog verslaafd aan nog-niet.

.

Week 23

.

Om een stap verder te zetten ontbreekt het filosofen in de Westerse traditie aan ervaring met meditatieve praktijken.

Leven, ook het persoonlijke, gaat van evenwicht naar evenwicht, met tussendoor – en onvermijdelijk – periodes van ontwrichting, desoriëntatie en, als het meezit, vervellen.

Recept om burger te worden van een wereld met toekomst: een dialectische leef- en denkwijze, oftewel de bereidheid om zich te laten verrassen en uitdagen, telkens weer, door nieuwe ervaringen en het ongedachte, ook wanneer zij dwingen om alles te herzien of opnieuw te beginnen. Geen enkele invloed bij voorbaat buitensluiten. Geen enkele opvatting tot fort maken. Denken zonder onbetwistbare zekerheden. En toch telkens willen affirmeren dat het leven de moeite waard is, - mits dat niet slechts een gedachte is! Want alleen vanuit levensbeaming heeft de wereld toekomst, - hoe anders welwillend ruimte te houden voor verandering?

Met het leven is niets mis; wel met sommige opvattingen over het leven.

Maakt de afwezigheid van een God of van een bovennatuurlijke orde de rechtvaardiging van morele waarden onmogelijk? Is de natuur zo verschrikkelijk?

Amor fati. De wereld is een werkelijkheid in wording. Leven vanuit een diepe acceptatie van wat is, betekent dus niet: aanvaarden dat de wereld blijft zoals zij is, maar juist dat zij in verandering verkeert, onophoudelijk. En menselijk handelen is deel van die verandering.

Filosofen in de media: wat maakt hun commentaar méér dan een (naar we mogen hopen) geïnformeerde en enigszins doordachte mening? Wat maakt anderen minder geschikt om zo’n mening te produceren? Is 'filosoof' iets anders dan een poging om autoriteit te ontlenen aan een eerbiedwaardige traditie zonder dat daarmee ook maar iets gezegd is over de inhoud?

.

Week 22, 2013

.

Als moraal niet iets typisch menselijks is, maar in aanzet reeds te constateren bij (andere) dieren, ontwikkeld in eerdere stadia van evolutie, waarom zou de zinvraag dan voor mensen een kwestie van levensbelang zijn en beslissend voor moraal? Als apen niet klagen over zinloosheid, waarom zouden mensen het dan wel doen? Is dat omdat in mensen zich de rede heeft ontwikkeld, zodanig dat we ons de vraag kunnen stellen en überhaupt op het idee van zinloosheid kunnen komen? Maar zegt de zinvraag dan iets over het leven of over de rede? Met andere woorden, wat zegt het over de zinvraag en over het belang van een antwoord erop, wanneer de hele kwestie puur een menselijke aangelegenheid is?

.

Week 21

.

Vaders die hun kinderen vermoorden en vervolgens de hand aan zichzelf slaan, - is het nodig Medea erbij te halen om te begrijpen wat er gaande was?

‘Spirituele ontwikkeling’ is slechts een zinvolle term wanneer zij meer omvat dan het geestelijke, d.w.z. denken, verbeelding en goede voornemens.

Ik snap te weinig van mensen om aan politiek te kunnen doen.

Zolang ik nog teksten nodig heb, of meen nodig te hebben, leef ik nog niet voluit, leef ik nog als een leerling.

.