Week 47

.

  

We hebben een metafysica nodig die het opneemt voor de aarde, - als liefdesverklaring aan het leven, aan de wereld, aan onszelf, om de mensheid te behoeden voor zelfvernietiging, door mateloze consumptie en onachtzaamheid.

Vriendschap, is dat niet: graag in elkaars gezelschap verkeren, wensen dat iemand er is!

Kritisch zijn: kun je iemand nog serieuzer nemen!

Het unieke van het individu, moet dat gezocht worden in een eigenschap, een vaardigheid of een talent, in een of ander ‘iets’ dat anders is in vergelijking met anderen? Is het niet simpelweg gelegen in het feit dat ik het mijne beleef en dat niemand dat in mijn plaats kan doen?

Kan kunst een spirituele weg zijn, zoals filosofie en liefde dat ook kunnen zijn? – als andere wegen voor verschillend geaarde mensen.

.

Week 46

.

Zoals kinderen door vragen en nieuwsgierigheid de wereld leren kennen, zo zou je filosofie op kunnen vatten als een voortgezette zoektocht naar een gebruiksaanwijzing bij het leven.


Kant herlezen. Zou ik mij bezig moeten houden met metafysica, als daarmee bedoeld wordt: betrokken op een (mogelijke) werkelijkheid die de onze transcendeert?

Mij interesseert de wereld zoals ik die alledaags meemaak, met bijzondere aandacht voor het spanningsveld tussen beleving enerzijds en objectiverend denken anderzijds. Buiten dit spanningsveld gaat mijn interesse eigenlijk niet, wat de werkelijkheidsvraag betreft.

Of er een ‘bovennatuurlijke’ werkelijkheid bestaat, is geen vraag die me bezig houdt; en dat geldt ook (het bestaan van) een God of ‘iets’ goddelijks.

Vrijheid blijft een relevant thema, maar heb je daar een noumenale werkelijkheid voor nodig, zoals Kant meent? En ‘ziel’ zou interessant kunnen zijn, als belevingsconcept; maar als ziel ‘iets’ betreft dat moet kunnen voortbestaan, dan dooft mijn aandacht.

Nog zo’n metafysische kwestie: de kosmos en de tijd. Van belang? Ik heb het nog niet kunnen ontdekken. Hoe de kosmos is ontstaan, en of hij eeuwig is of niet, zijn geen vragen die mijn belangstelling wekken. Ook niet als existentiële kwestie. Ik zie de relevantie niet om je er druk over te maken, behalve uit nieuwsgierigheid. Geen mens is er bij geweest, en ik zou niet weten hoe je ooit zekerheid omtrent het eventuele ontstaan van de kosmos zou kunnen krijgen. Wetenschappelijk is het onderwerp van onderzoek, prima, en zoals dat gaat in wetenschap: er wordt een theorie hooggehouden tot nader orde, - niet iets om je op te baseren dus.

Heb sterk het vermoeden dat de kwestie van het ontstaan van de kosmos in het leven is geroepen om andere redenen dan de kwestie zelf, en wel om een soort godsbewijs te leveren, of om mensen in verlegenheid te brengen over deze zogenaamd belangrijke vraag, waarna een godsdienstig antwoord uit de toverhoed wordt gehaald, om begoochelden vervolgens van nog veel meer te kunnen overtuigen.

Maar wat als het kosmische ontstaan een non-issue is? - niet van belang voor het dagelijks bestaan, noch voor de zinvraag, en evenmin voor het bewustzijn dat zichzelf serieus neemt.

En dat geldt evenzeer voor andere transcendente kwesties. Waarom zijn ze überhaupt een kwestie?

Is de aandacht voor het transcendente niet eerder een teken van een tekort aan denken, al dan niet gecombineerd met een ongelukkig bewustzijn?

.

Week 45

.



Filosofie is het creëren van problemen waar iedereen wat aan heeft.





.

Week 44, 2012

.

Filosofie staat open voor iedereen, maar zij is er niet voor iedereen. Wie zich niet wil laten verleiden tot een onderzoekend en vragend denken, kan beter iets anders gaan doen, - hetgeen meestentijds niet eens gezegd hoeft te worden, omdat men überhaupt niet zal komen opdagen. En voor wie op het verkeerde adres blijkt te zijn, zou het verkeerd zijn als de filosofie zich dan maar aanpast. Filosofie is geen bezigheid om het iedereen naar de zin te maken.

Het wordt tijd dat we spiritualiteit niet langer als een afwijking of bizarrerie zien, als iets dat je overhoudt aan een ouderwetse jeugd of een achterhaald geloof. Als zou het iets zijn waar een normaal modern individu geen last meer van heeft. Het wordt tijd dat we spiritualiteit gaan zien als een algemeen menselijk verschijnsel, voortkomend uit wat ons tot mens maakt, nl bewustzijn. Een bewustzijn dat zich van woorden bedient en denkt, dat zich vragen stelt en betekenis geeft, dat zich doelen stelt en een wereld schept. Alles wat wij mensen doen en laten is getekend door deze denktaligheid.

Dat geldt ook voor spiritualiteit: zonder bewustzijn bestaat zij niet. In spiritualiteit (en filosofie kan daar een vehikel voor zijn) buigt de mens terug op zichzelf, als bron van betekenisgeving, en vraagt zich af wat hij eigenlijk aan het doen is, en wat het betekent om mens te zijn in het licht van hetgeen waarvan hij zich bewust is. Wat heeft alles dat hij door bewustzijn in het vizier krijgt en dat ook door datzelfde bewustzijn wordt geproduceerd (minstens qua betekenis) voor levensbetekenis? In spiritualiteit houdt de mens zich bezig met het alledaagse universum als allesomvattende spiegelkast. Zin en levensbetekenis zijn haar preoccupatie.

Voor deze zaken kun je een bijzondere gevoeligheid hebben, of talent zelfs, maar ook zonder bijzondere gevoeligheid of talent heeft iedereen er mee te maken, aangezien we betekenisgevende wezens zijn. Zo bezien behoort spiritualiteit onontkoombaar tot de programmatuur van menszijn, zoals ook andere behoeften en interesses daartoe behoren.

Zelfhulpboeken zijn de stichtelijke literatuur geworden van het seculiere tijdperk. En zoals kerkgang levenslang is, zo ook zelfhulp, met nooit ophoudende verkoop van telkens hetzelfde boek, net iets anders verteld, door telkens andere predikheren.

.

Week 43

.

Plicht, deze oude deugd met moeizame reputatie, is dat: zijn levenstaak vervullen omwille van zichzelf, en niet omwille van iets anders (omwille van het geld verdienen, bijvoorbeeld, of roem, of erkenning, of andere gevolgen)? En waarom heeft deze tijd moeite met plicht? Omdat het moeilijk is, intrinsiek gemotiveerd zijn werk te doen? Is het omdat het moeilijk is, een levenstaak in het vizier te krijgen, of te houden?


Basaal is de gratuitheid van het bestaan. Als ik er niet meer ben, dan is dat jammer voor mijzelf en voor enkele anderen, maar verder gaat het leven gewoon door, - en ook dat houdt ooit eens op.

.